Cách dạy con của người Nhật nổi tiếng với việc rèn luyện tính tự lập, kỷ luật và trách nhiệm ngay từ nhỏ. Những nguyên tắc giáo dục này không chỉ phản ánh văn hóa đặc trưng của Nhật Bản mà còn mang lại nhiều bài học quý báu cho các bậc ba mẹ trên toàn thế giới.
Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ em Nhật Bản được khuyến khích tự lập trong các hoạt động hàng ngày. Điều này giúp trẻ phát triển kỹ năng tự quản lý và tự tin trong cuộc sống.
Đi học một mình từ nhỏ
Trẻ em Nhật đi bộ hoặc đi tàu điện đến trường mà không cần ba mẹ đưa đón, ngay từ lớp 1 (gần 6 tuổi). Điều này rèn luyện tính tự giác, trách nhiệm và khả năng tự lập. Các em thường đi theo nhóm nhỏ để bảo vệ lẫn nhau.
Tuân thủ quy định giao thông
Ngay từ nhỏ, trẻ em Nhật được dạy cách đi bộ đúng vạch kẻ đường, đợi đèn xanh mới sang đường, không chạy nhảy trên vỉa hè hoặc gây nguy hiểm cho người khác.
Tự dọn dẹp lớp học
Trong cách dạy con của người Nhật, học sinh phải tự dọn dẹp lớp học vì hầu như không có lao công ở trường học. Thay vào đó, các em tự quét lớp, lau sàn, đổ rác, và dọn nhà vệ sinh theo lịch phân công. Đây là một phần của triết lý "O-soji" (người lau dọn) để rèn luyện tinh thần trách nhiệm và giữ gìn môi trường chung.
Tự phục vụ bữa trưa
Trong nhiều trường tiểu học, giáo viên chia khẩu phần ăn, học sinh tự đến lấy đồ ăn hoặc được phân công đem đến cho các bạn và dọn dẹp sau khi ăn xong. Điều này giúp trẻ học cách tự lập, tôn trọng thức ăn và không lãng phí thực phẩm.
Xếp hàng nghiêm túc ở mọi nơi
Cách dạy con của người Nhật, dù ở trường học, bến xe bus hay trong siêu thị, trẻ em Nhật luôn xếp hàng trật tự, không chen lấn. Đây là biểu hiện của sự tôn trọng kỷ luật và ý thức cộng đồng.
Nhặt rác và giữ gìn vệ sinh nơi công cộng
Khi tham gia các sự kiện thể thao hoặc hoạt động ngoài trời, trẻ em Nhật tự thu gom rác của mình và không xả rác bừa bãi. Thậm chí, tại các sự kiện lớn như World Cup, học sinh cũng tự giác nhặt rác trên khán đài.
Kiên nhẫn và tôn trọng giờ giấc
Cách dạy con của người Nhật, trẻ em được dạy phải đến lớp đúng giờ, làm bài tập đầy đủ và không trễ hẹn. Khi tham gia hoạt động tập thể, các em luôn chờ đến lượt, không vội vàng hay chen ngang.
Tự chuẩn bị đồ dùng cá nhân
Ngay từ nhỏ, trẻ em Nhật được dạy tự soạn cặp sách, chuẩn bị đồng phục, và kiểm tra bài tập về nhà mà không cần ba mẹ nhắc nhở. Điều này giúp các em có trách nhiệm với việc học và tự quản lý bản thân.
Tự nấu ăn và giúp việc nhà
Trong cách dạy con của người Nhật, ba mẹ sẽ dạy con cách nấu những món đơn giản như cơm nắm (onigiri) hoặc trứng cuộn (tamagoyaki). Các em cũng giúp rửa bát, phơi quần áo, dọn dẹp nhà cửa mà không phàn nàn.
Chào hỏi và cảm ơn lễ phép
Trẻ em Nhật Bản được dạy cách biết ơn và tôn trọng người khác từ khi còn nhỏ. Trước mỗi bữa ăn, họ thường nói "itadakimasu" để bày tỏ lòng biết ơn đối với thức ăn và người đã chuẩn bị nó.
Học sinh Nhật luôn cúi đầu chào thầy cô, bạn bè, người lớn và nói “Arigatou” (Cảm ơn) hay “Sumimasen” (Xin lỗi) khi cần thiết. Đây là một phần quan trọng trong văn hóa tôn trọng người khác và ứng xử lịch sự.
Tự lập trong các chuyến tham quan
Khi đi dã ngoại hay tham quan cùng lớp, trẻ em Nhật tự quản lý đồ đạc, chia nhóm để hỗ trợ nhau và tuân thủ quy định mà không cần giáo viên kiểm soát chặt chẽ. Các em không chạy nhảy lộn xộn hay gây ồn ào ở nơi công cộng.
Tham gia lễ hội và hoạt động cộng đồng
Trẻ em Nhật thường đóng vai trò hỗ trợ trong các lễ hội truyền thống, giúp đỡ người lớn chuẩn bị và dọn dẹp sau sự kiện. Các em cũng tham gia đội tình nguyện nhặt rác, chăm sóc cây xanh hoặc hỗ trợ người già trong khu phố.
Học cách quản lý tiền bạc
Học về tiền bạc, cách dạy con của người Nhật là khi được cho tiền tiêu vặt, trẻ em Nhật không được tiêu xài bừa bãi mà học cách tiết kiệm, chi tiêu hợp lý và ghi lại các khoản mua sắm.
Tự do khám phá
Trong cách dạy con của người Nhật, trẻ được tự do khám phá môi trường xung quanh, leo cây, chơi đất cát, nghịch nước… thay vì bị cấm đoán quá mức. Nhiều công viên Nhật có bãi cát, dụng cụ leo trèo, khu vui chơi sáng tạo để trẻ thử nghiệm và phát triển kỹ năng vận động lẫn tư duy.
Nhiều trường học Nhật có câu lạc bộ Robot, câu lạc bộ Sáng tạo, câu lạc bộ Khoa học… nơi học sinh tự thiết kế, thử nghiệm và sáng chế.
Tự sáng tạo và tư duy độc lập
Trong lớp học Nhật Bản, học sinh được khuyến khích đặt câu hỏi và tranh luận. Họ cũng khuyến khích hoạt động sáng tạo, như khi học mỹ thuật, thay vì bắt buộc vẽ theo mẫu có sẵn, trẻ được tự do chọn chủ đề và thể hiện ý tưởng của mình, hay vào giờ kể chuyện, học sinh thường được yêu cầu tự sáng tạo nhân vật, cốt truyện độc đáo của riêng mình.
Học sinh Nhật Bản thường có bài tập nghiên cứu tự do vào kỳ nghỉ hè. Các em được chọn chủ đề yêu thích (khoa học, nghệ thuật, thiên văn, động vật…) và tự thực hiện một dự án nghiên cứu. Ví dụ khi làm thí nghiệm về nước, trẻ có thể vẽ sơ đồ sinh trưởng của cây hay sáng tạo mô hình từ Lego.
Ngoài ra, ba mẹ có thể tham khảo thêm Bật mí những cách dạy con của người Nhật cực hay hay Tiết lộ cách mẹ Nhật dạy trẻ biết chia sẻ đơn giản mà hiệu quả để có thể áp dụng vào việc dạy con của mình.
Nhờ những cách dạy con của người Nhật như trên, trẻ em Nhật Bản học được tính tự giác, kỷ luật và ý thức trách nhiệm ngay từ nhỏ, giúp các em trưởng thành một cách độc lập và có tổ chức.
